Czym jest Integracja Sensoryczna?

Twórcą teorii Integracji Sensorycznej (SI) jest A. Jean Ayres, amerykańska psycholog i terapeuta zajęciowy. W Polsce metoda SI pojawiła się w 1993 roku.

Według A. Jean Ayres’a integracja sensoryczna to neurobiologiczna czynność, która zachodzi w obrębie ciała każdego człowieka. Polega na odbieraniu przez układ nerwowy informacji z receptorów wszystkich zmysłów (dotyk, układ przedsionkowy, propriocepcja, węch, wzrok, słuch, smak), następnie organizowaniu ich i interpretowaniu tak, aby mogły być wykorzystane w celowym i zakończonym sukcesem działaniu. Skutkiem tego procesu jest adekwatna w stosunku do otrzymanych informacji odpowiedź układu nerwowego, zwana reakcją adaptacyjną. Mówiąc najogólniej metoda ta polega na integracji czynności zmysłów z właściwą reakcją ruchową.

U większości osób proces integracji sensorycznej przebiega automatycznie i warunkuje prawidłowy rozwój sensomotoryczny. Każda aktywność jest bogata w doznania zmysłowe. Pod wpływem naturalnych aktywności dzieci rozwijają się, a ich systemy nerwowe osiągają coraz wyższe stadia rozwojowe. Jeśli jednak informacje docierające do mózgu są niewłaściwie przetwarzane pojawiają się zaburzenia funkcji poznawczych, zdolności ruchowych, zachowania czy uczenia się.

Deficyty w przebiegu procesu integracji sensorycznej dotyczą zarówno dzieci w normie intelektualnej jak i dzieci niepełnosprawnych.
Z dysfunkcji integracji sensorycznej nie wyrasta się. System przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy to trzy podstawowe systemy sensoryczne. Dzięki ich właściwie połączonej pracy jesteśmy w stanie właściwie odbierać bodźce, przetwarzać je i na nie odpowiadać.

Układ przedsionkowy (zmysł równowagi) posiada receptory w uchu wewnętrznym, reaguje na siłę grawitacji, ruch linearny i obrotowy oraz przyspieszenie prędkości ruchu. Pomaga w kierowaniu naszym ciałem w przestrzeni, informuje nas, gdzie jest góra, a gdzie dół. Odpowiedzialny jest za utrzymanie równowagi. Jest bardzo ważny, ponieważ wzmacnia działanie układu nerwowego oraz prowadzi do współpracy z innymi układami czuciowo – ruchowymi.

Propriocepcja dostarcza nam informacji płynących z wnętrza naszego ciała, a w szczególności z mięśni, ścięgien i stawów. To zmysł odczuwania samego siebie, czucia pozycji i ruchu ciała. Zmysł propriocepcji jest ściśle związany ze zmysłem dotyku i układem przedsionkowym.

Dotyk jest jednym z najwcześniej rozwijających się zmysłów. Dotyk pierwotny (protopatyczny) odpowiada za świadomość dotknięcia i chroni nas przed niebezpiecznym bodźcem dotykowym. Dotyk różnicujący (epikrytyczny) odbiera precyzyjne informacje dotykowe np. różnice w kształcie, fakturze. Obydwa rodzaje doznań dotykowych muszą się znajdować w swoistej równowadze zależnej od wieku dziecka i poziomu jego funkcjonowania.

Jak rozpoznać zaburzenia Integracji Sensorycznej?

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej są możliwe do rozpoznania przez rodziców i nauczycieli. Mogą to być:

*Unikanie zabaw grupowych,

*Kłopoty z koncentracją uwagi,

*Nadmierna wrażliwość na ruch, bodźce dotykowe, słuchowe, wzrokowe, węchowe,

*Zbyt mała wrażliwość na wyżej wymienione bodźce,

*Wycofywanie się z kontaktów społecznych,

*Szybka męczliwość,

*Zaburzenia mowy,

*Trudności w założeniu nowych ubrań,

*Niezgrabność ruchowa, ,

*Słaba koordynacja ruchowa,

*Trudności w próbowaniu nowych potraw,

*Unikanie dotykania niektórych faktur, np. piasku, kaszy,

*Unikanie zabaw plasteliną, malowania palcami,

*Problemy z manipulacją, posługiwaniem się sztućcami, nożyczkami,

*Zbyt duża lub zbyt mała aktywność ruchowa,

*Trudności w nauce czytania lub pisania,

*Trudności z wysłuchiwaniem poleceń,

*Problemy z nauką jazdy na rowerze,

*Mylenie stron prawa-lewa, szczególnie, gdy dziecko nie ma czasu na zastanowienie,

*Niski próg tolerancji na bliskość innej osoby.

Czym jest terapia Integracji Sensorycznej?

Terapia ma postać „naukowej zabawy”. Sprowadza się do dostarczania dziecku takich bodźców, na jakie jego system nerwowy wykazuje największe zapotrzebowanie. Należy pamiętać, że każde dziecko wymaga indywidualnego doboru ćwiczeń, które odpowiadają jego potrzebom określonym w trakcie diagnozy. Terapia jest modyfikowana zgodnie z jej wynikami i rozwojem dziecka.

W ramach terapii dziecko może poprawić:

*Funkcjonowanie emocjonalne

*Zdolności wzrokowe i słuchowe

*Sprawności w zakresie dużej i małej motoryki

*Uwagę i koncentrację

*Samoświadomość i samoocenę.

Terapia Integracji Sensorycznej może być wykorzystywana również w działalności profilaktycznej. Stymulując prawidłowy rozwój dzieci już od wieku niemowlęcego zapobiegamy późniejszym nieprawidłowościom rozwojowym.

W  naszym przedszkolu posiadamy profesjonalną salę do prowadzenia terapii Integracji Sensorycznej  pozyskaną z EFS -u. 

Elementy metody wykorzystuję podczas zajęć korekcyjno-kompensacyjnej.

Bibliografia:
Violet F. Maas: „Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do Teorii Integracji Sensorycznej”, WSIP, Warszawa 1998.
Materiały szkoleniowe /Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej/.

Opracowała:

Justyna Kania